ស្របពេលដែលប្រជាជនកម្ពុជាទូទាំងប្រទេស កំពុងចូលរួមការរម្លឹកខួប១ឆ្នាំ នៃការយាងសោយទិវង្គតព្រះបរមរតនកោដ្ឋ សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ អតីតព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជា និងមេដឹកនាំនយោបាយដ៏មានឥទ្ធិពល នៅកម្ពុជា ថ្ងៃនេះយើងខ្ញុំសូមដកស្រង់ព្រះរាជប្រវត្តិសង្ខេបរបស់ព្រះអង្គចែកជូនមិត្តអ្នកអានបានជ្រាប។
ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ ព្រះករុណាព្រះបាទ សម្ដេចព្រះនរោត្ដម សីហនុ ព្រះមហាវីរក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ព្រះអង្គប្រសូត្រនៅថ្ងៃអង្គារ ១១ កើត ខែកត្តិក ឆ្នាំច ចត្វាស័ក ព.ស.២៤៦៥ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៣១ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩២២ នៅរាជធានីភ្នំពេញ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្ររបស់ព្រះករុណាព្រះបាទសម្ដេចព្រះនរោត្តម សុរាម្រិត និងព្រះមហាក្សត្រីយានី ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស កុសមៈនារីរ័ត្ន សិរិវឌ្ឍនា។
ឆ្នាំ១៩៣០ ដល់ឆ្នាំ១៩៤០ ព្រះអង្គបានចូលសិក្សា នៅសាលាបឋមសិក្សាហ្វ្រង់ស័រ បូឌូអ៊ីន( Francois Baudoin) និងវិទ្យាល័យព្រះស៊ីសុវត្ថិ រាជធានីភ្នំពេញ ក្រុងភ្នំពេញ។ បន្ទាប់មក ព្រះអង្គបានបន្តការសិក្សានៅវិទ្យាល័យបារាំង សាសលូឡូបា (Lycée Chasseloup Laubat) នៅ ព្រៃនគរ (វៀតណាមខាងត្បូង)។ នៅឆ្នាំ១៩៤៦ និង១៩៤៨ ព្រះអង្គបានបន្តការសិក្សាជាន់ខ្ពស់ នៅសាលាអនុវត្តទ័ពសេះ និងកងទ័ពរថពាសដែក នៅសូមួរ (Saumur) ប្រទេសបារាំង។
នៅថ្ងៃទី២៣ មេសា ១៩៤១ ក្រោយពីព្រះអយ្យកោ ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស ចូលទិវង្គត សម្តេចព្រះនរោត្តមសីហនុ ដែលកាលនោះមានព្រះជន្ម ១៨ព្រះវស្សា ត្រូវបានក្រុមប្រឹក្សាព្រះរាជសម្បត្តិក្នុងសម័យនោះ បានជ្រើសតាំង និងថ្វាយព្រះឋានៈព្រះអង្គជាព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រ កម្ពុជា។ ព្រះអង្គឡើងគ្រងរាជ្យសម្បត្តិនៅថ្ងៃទី២៨ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៤១។ខណៈនោះប្រទេសកម្ពុជា ស្ថិតនៅក្រោមអាណានិគមបារាំង និងជាផ្នែកមួយ នៃតំបន់ឥណ្ឌូចិនរបស់បារាំង។
នៅខែមីនា ឆ្នាំ១៩៤៥ ពេលដែលជប៉ុន បានកាន់កាប់តំបន់ឥណ្ឌូចិន សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ បានប្រកាសឯករាជ្យកម្ពុជា។ខុសពីស្តេចបៅ ដាយ របស់វៀតណាម សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ មិនបានសហការជាមួយជប៉ុនទេ។ ជប៉ុន បានតែងតាំងលោកសឺន ង៉ុកថាញ់ ដែលខណៈនោះជារដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មី។ ក្រោយពីជប៉ុនចាញ់សង្គ្រាម សឺន ង៉ុកថាញ់ ត្រូវបានចាប់ខ្លួននៅខែតុលា ឆ្នាំ១៩៤៥។ ខណៈដែលសម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ដែលនៅចាត់ទុកបារាំងជាសម្ព័ន្ធមិត្ត នៅបន្តគ្រងរាជ្យតទៅទៀត។
ក្រោយសង្គ្រាមលោកលើកទី២ ក្នុងឆ្នាំ១៩៤៧ ព្រះបាទសម្ដេចព្រះនរោត្ដម សីហនុ ព្រះអង្គបានទទួលជោគជ័យក្នុងការទាមទារឲ្យរាជាណាចក្រថៃ មកព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាវិញ ជាដាច់ខាតនូវខេត្តខ្មែរ ដែលថៃ បានយកពីកម្ពុជា ក្នុងអំឡុងពេលសង្គ្រាមលោកលើកទី២ ថៃ គឺខេត្តបាត់ដំបង សៀមរាប កំពង់ធំ និងស្ទឹងត្រែង។
ឆ្នាំ១៩៤៩ ព្រះអង្គបានទាមទារឲ្យប្រទេសបារាំងបញ្ឈប់នូវសន្ធិសញ្ញាអាណាព្យាបាល ដែលបានចុះហត្ថលេខានៅឆ្នាំ១៨៦៣ និងឆ្នាំ១៨៨៤។នៅឆ្នាំ១៩៤៩ ដដែល ព្រះអង្គបានឡាយព្រះហត្ថលេខា លើសន្ធិសញ្ញាឯករាជ្យ ដែលប្រទេសបារាំងព្រមទទួលស្គាល់តាមផ្លូវច្បាប់នូវឯករាជ្យរបស់ ព្រះរាជអាណាចក្រកម្ពុជា។សន្ធិសញ្ញាឆ្នាំ១៩៤៩ នេះ លុបចោលនូវសន្ធិសញ្ញាអាណាព្យាបាលឆ្នាំ១៨៦៣ និងឆ្នាំ១៨៨៤។
នៅថ្ងៃទី១៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៥២ ព្រះបាទនរោត្តម សីហនុវរ្ម័ន ទ្រង់បានថ្លែងជាឱឡារិកថា ព្រះអង្គនឹងខិតខំស្វែងរកឯករាជ្យបរិបូរជូនជាតិ មាតុភូមិឲ្យបានដាច់ខាតក្នុងរយៈពេល៣ ឆ្នាំ។ក្នុងពេលនោះ ដោយមានសហការីជួយគាំទ្រផង ព្រះអង្គទ្រង់យាងទៅកាន់ប្រទេសបារាំងក្នុងខែកុម្ភៈ១៩៥៣។នៅទីនោះ ព្រះអង្គបានផ្ញើសារលិខិតជូនលោក វ៉ាំងសង់អូរីយ៉ូល ប្រធានាធិបតីនៃសាធារណរដ្ឋបារាំង ចំនួន៣លើក ប៉ុន្តែដោយរដ្ឋាភិបាលបារាំងពុំបានអើពើអ្វីនឹងសំណើនោះ ព្រះអង្គទ្រង់សម្រេចព្រះទ័យយាងទៅធ្វើយុទ្ធនាការទាមទារឯក រាជ្យនៅក្នុងប្រទេសកាណាដា និងសហរដ្ឋអាមេរិកទៀត។នៅកាណាដា ក្នុងទីក្រុងម៉ុងត្រេអាល់ ព្រះអង្គបានថ្លែងទៅពួកអ្នកសារព័ត៌មានដោយសង្កត់ធ្ងន់លើបញ្ហា ពីរទាក់ទងនឹងរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងប្រទេសបារាំង ដែលជាតំណាងប្រទេសលោកសេរី ក្នុងឥណ្ឌូចិន៖ទី១ គឺបញ្ហាប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងពួកកុម្មុយនិស្ត និងទី២ គឺបញ្ហាឯករាជ្យបរិបូរ សម្រាប់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
យោងលើបញ្ហានេះ ព្រះអង្គទ្រង់បញ្ជាក់ថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរពុំត្រូវការរបបកុម្មុយនិស្តទេ ព្រោះថាប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរម្នាក់ៗសុទ្ធតែមានដីធ្លីជាកម្មសិទ្ធិ សម្រាប់បង្កបង្កើនផលរបស់ខ្លួន។បញ្ហាដែលគេចង់បាននោះគឺ ឯករាជ្យបរិបូរសម្រាប់ប្រទេសជាតិ។ចំណែកពួកកុម្មុយនិស្ត គេមើលឃើញថា ប្រទេសកម្ពុជា ជាទីតាំងមួយប្រសើរសម្រាប់ពួកគេ។
នៅសហរដ្ឋអាមេរិក ព្រះអង្គទ្រង់ធ្វើសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយ ដែលត្រូវបានសារព័ត៌មានដ៏ធំមួយឈ្មោះ ញូវយ៉កថែមស៍(New York Times) ចុះផ្សាយក្នុងទំព័រទី១ របស់គេ នៅថ្ងៃទី ១៩ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៥៣ ដែលធ្វើឲ្យពិភពលោកទាំងមូល មានការភ្ញាក់ផ្អើល។ខ្លឹមសារគឺ “បើបារាំងមិនយល់ព្រមប្រគល់ឯករាជ្យឲ្យកម្ពុជាទេនោះនឹងមានគ្រោះថ្នាក់មួយយ៉ាងពិតប្រាកដ គឺថាប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរនឹងក្រោកឈរឡើងប្រឆាំងនឹងបារាំង ហើយគេនឹងងាកទៅរកចលនាវៀតមិញ ដែលដឹកនាំដោយពួកកុម្មុយនិស្ត”។ក្នុងករណីមានការគំរាមកំហែង ប្រជាពលរដ្ឋប្ដេជ្ញាថា ”ពួកបារាំងទាំងអស់ ដែលនៅក្នុងស្រុកខ្មែរ នឹងត្រូវឡោមព័ទ្ធ ហើយជីវិតចុងក្រោយរបស់ពួកគេនឹងមកដល់។
ព្រះបញ្ញាញាណខាងលើនេះ បានធ្វើឲ្យមតិសកលលោកពិសេសបស្ចិមប្រទេស បានជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលបារាំងព្រមចូលរួមធ្វើការចរចាជាមួយ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ស្ដីពីឯករាជ្យបរិបូរនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។នៅថ្ងៃទី០៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៥៣ ដោយស្នាព្រះហស្តដ៏ឧត្ដុង្គឧត្ដមរបស់ព្រះអង្គ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានទទួលឯករាជ្យទាំងស្រុងពីសាធារណរដ្ឋ បារាំង។ប្រជារាស្ត្រកម្ពុជាទូទាំងប្រទេស សូមថ្វាយព្រះកិត្តិនាមព្រះអង្គជា ”ព្រះមហាវីរបុរសជាតិ-ព្រះបិតាឯករាជ្យជាតិ”។
ប៉ុន្តែជាង ១០ឆ្នាំក្រោយមក នៅថ្ងៃទី០២ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៥៥ ព្រះអង្គបានដាក់រាជ្យថ្វាយព្រះបិតាព្រះអង្គវិញ។ចាប់ពីពេលនោះមក ទ្រង់ក៏បានបង្កើតនូវចលនាមួយហៅថា «សង្គមរាស្ត្រនិយម» គឺក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៩៥៥ ដែលមានការគាំទ្រពីប្រជារាស្ត្រខ្មែរនៅពេលនោះ ហើយបាននាំគ្នាបោះឆ្នោតថ្វាយ ដើម្បីឲ្យព្រះអង្គធ្វើជាព្រះប្រមុខរដ្ឋដឹកនាំប្រទេសកម្ពុជា។ហើយពេលនោះ ព្រះអង្គ ក៏បានទទួលព្រះបរមងារថា «សម្ដេចព្រះឧបយុវរាជ»។
បើទោះបីជាមានការលើកសរសើរនូវគុណសម្បត្តិរបស់ព្រះករុណាព្រះបាទ សម្ដេច នរោត្តម សីហនុ យ៉ាងនេះក៏ដោយ ប៉ុន្តែទន្ទឹមគ្នានោះ ក៏មានប្រជាពលរដ្ឋ និងអ្នកនយោបាយធំៗជាច្រើននាក់ទៀត ដែលនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ព្រះអង្គ ក្នុងសម័យនោះ មិនបានពេញចិត្ត និងគោលនយោបាយដឹកនាំប្រទេសរបស់ព្រះអង្គទេ ពិសេសគឺនៅក្នុងអំឡុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៧០។ក្នុងពេលនោះ គេឃើញថា ព្រះអង្គបានដើរផ្ទុយពីឆន្ទៈរបស់ប្រជារាស្ត្រ បណ្ដោយឲ្យជនបរទេសមានវៀតណាម ជាដើមចូលមកលុកលុយប្រទេសកម្ពុជា។
ការថ្នាំងថ្នាក់ផ្ទុយគំនិតគ្នានោះ រហូតដល់មានធ្វើរដ្ឋប្រហារ ដែលដឹកនាំដោយលោកសេនាប្រមុខ លន់ នល់ និងព្រះអង្គម្ចាស់ស៊ីសុវត្ថិ សិរិមតៈ ដែលត្រូវជាបងប្អូនជីដូនមួយសម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ទម្លាក់ព្រះអង្គចេញពីតំណែងព្រះប្រមុខរដ្ឋ នៅថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ ខណៈពេលដែលព្រះអង្គបានយាងទៅបំពេញទស្សនកិច្ចនៅបរទេស ដោយបង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មីមួយឈ្មោះ សាធារណរដ្ឋខ្មែរ ។រដ្ឋាភិបាលថ្មីនេះ ត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយសហរដ្ឋអាមេរិក ។
ក្រោយពីបណ្ដេញចេញពីអំណាច សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ បានភៀសព្រះកាយទៅក្រុងប៉េកាំង និងបានបង្កើតរណសិរ្យរួបរួមជាតិកម្ពុជា(Front Uni National du Kampuchéa – FUNK) និងចាប់ផ្តើមគាំទ្រខ្មែរក្រហម ដើម្បីផ្ដួលរំលំរបបគ្រប់គ្រងលន់ នល់ នៅភ្នំពេញ។ព្រះអង្គបានផ្តួចផ្តើមបង្កើតរាជរដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិកម្ពុជា(Gouvernement Royal d’Union Nationale du Kampuchéa)មួយ ដែលមានក្រុមខ្មែរក្រហមចូលរួមផងដែរ។
ក្រោយពីសម្តេចព្រះនរោត្តម បានបង្ហាញការគាំទ្រខ្មែរក្រហម ដោយបានយាងសាកសួរពួកគេដល់សមរភូមិ កងកម្លាំងខ្មែរក្រហម ដែលពីមុនមានតែ៦.០០០នាក់ បានកើនឡើងដល់ទៅ៥០.០០០នាក់។កងកម្លាំងប្រយុទ្ធថ្មីនេះ ជាក្រុមប្រជាកសិករ ដែលគាំទ្រសម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ មិនមែនក្រុមកុម្មុយនិស្តទេ។
ក្រោយពីរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរបានដួលរលំក្រោមកណ្តាប់ដៃខ្មែរក្រហម នៅខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ជានិមិត្តរូប នៃរបបគ្រប់គ្រងថ្មី ខណៈដែលប៉ុល ពត នៅតែបន្តកាន់កាប់អំណាចដដែល។សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ មានព្រះជីវភាព ដូចមេដឹកនាំចូលនិវត្តន៍ម្នាក់អ៊ីចឹង ។
នៅថ្ងៃទី៤ ខែមេសា ១៩៧៦ ក្រុមខ្មែរក្រហម បានបង្ខំឲ្យព្រះអង្គចេញពីអំណាច និងចូលនិវត្តន៍ម្តងទៀត។ ក្រោយពីកងទ័ពវៀតណាម ចូលលុកលុយប្រទេសកម្ពុជានៅខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៧៨ និងបានបណ្តេញរបបប៉ុល ពត នៅថ្ងៃទី៧ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩ និងបង្កើតរដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា(រដ្ឋាភិបាល ហេង សំរិន ) សម្តេចព្រះនរោត្តម បានទាមទារកៅអីអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលនៅទំនេរ ដែលទាំងរបបប៉ុល ពត និងរដ្ឋាភិបាល សម្តេច ហេង សំរិន ពុំមានសិទ្ធិកាន់កាប់។
សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ បានចូលរួមជាមួយក្រុមខ្មែរក្រហមម្តងទៀត ដើម្បីបង្កើតរណសិរ្យមួយប្រឆាំងនឹងការកាន់កាប់របស់វៀតណាម និងបានក្លាយជាព្រះប្រធាននៃរដ្ឋាភិបាលចម្រុះកម្ពុជា ប្រជាធិបតេយ្យ ដែលមានសមាសភាពត្រីភាគីពីចលនាសីហនុនិយមរបស់ព្រះអង្គ រណសិរ្យជាតិរំដោះប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ដឹកនាំដោយលោកសឺន សាន និងក្រុមខ្មែរក្រហម។
នៅថ្ងៃទី១៤ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៩១ សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ បានយាងត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញ ក្រោយពីភាគីជម្លោះកម្ពុជាទាំងអស់ បានចុះហត្ថលេខាសន្តិភាពនៅទីក្រុងប៉ារីស ប្រទេសបារាំង នាថ្ងៃទី២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩១។ ព្រះអង្គត្រូវបានាបានវិលត្រឡប់មកគ្រងរាជ្យនៅប្រទេសកម្ពុជា សាជាថ្មីវិញ កាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៩៣ ក្រោយពីមានការបោះឆ្នោតជាតិមួយ ដែលរៀបចំដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ និងមានការបង្កើតរបបគ្របគ្រងថ្មី រាជានិយមអាស្រ័យសភា។
ព្រះអង្គបានដាក់រាជ្យវិញ នៅថ្ងៃទី០៧ ខែតុលា ឆ្នាំ ២០០៤ ដោយហេតុផលព្រះសុខភាពទន់ខ្សោយ មានព្រះរោគ និងតែងតែទៅសម្រាកព្យាបាលព្រះរោគមហារីក ទឹកនោមផ្អែម និងលើសឈាម ជាញឹកញាប់នៅក្រុងប៉េកាំង។ក្រោយពីការដាក់រាជ្យ ព្រះអង្គត្រូវបានគេថ្វាយព្រះនាមថា ព្រះមហាវីរក្សត្រ ។ ខណៈដែលព្រះរាជបុត្រព្រះអង្គ គឺព្រះអង្គម្ចាស់ នរោត្តម សីហមុនី ត្រូវបានក្រុមប្រឹក្សារាជសម្បត្តិជ្រើសរើស ជាព្រះមហាក្សត្រថ្មីនៃប្រទេសកម្ពុជា ។
នៅវេលាម៉ោង១ និង២0នាទី ឈានចូលថ្ងៃទី១៥ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១២ បន្ទាប់ពីយាងទៅសម្រាកព្យាបាលព្រះរោគនៅមន្ទីរពេទ្យ ក្នុងក្រុងប៉េកាំង សម្តេចព្រះនរោត្តមសីហនុ បានចូលទីវង្គត។
ក្នុងឱកាសថ្វាយព្រះភ្លើង ព្រះបរមរតនកោដ្ឋនេះ ទឹកភ្នែកកូនចៅ ចៅទួត ហូរសស្រាក់ជោកផែនថ្ពាល់ ដែលជាទឹកភ្នែកតំណាងឱ្យការសោកស្តាយ អាឡោះអាល័យយ៉ាងធ្ងន់ពន់ប្រមាណ។ពិសេស ពេលបានឃើញព្រះទីនាំងបុស្បុក ដែលតម្កល់ព្រះបរមមញ្ជូសារំកិលមកដល់ អមដោយស្នូរភ្លេងគងធ្នាក់ ភ្លេងចិន និងភ្លេងជនជាតិភាគតិច ដែលបាន មកចូលរួម ប្រគំចូលគ្នាលាន់ឮគួរឱ្យស្រងេះស្រងោចខ្លោចចិត្តផងនោះ តំណក់ទឹកភ្នែកកាន់តែស្រក់មក ដោយពុំអាចទប់ជាប់។
កូនចៅ ចៅទួត មានតែសំណោក និងបួងសួងសូមឱ្យព្រះវិញ្ញាណក្ខន្ធសម្ដេចឪ សម្ដេចតា បានយាងទៅ គង់សណ្ឋិត ក្នុងព្រះបរមសុគតិភពកុំបីឃ្លៀងឃ្លាតឡើយ៕
រូបភាព៖Theguardian
0 comments:
Post a Comment